10.10. FRÅ ARKIVET: DET FØRSTE HAREID-LAGET I 1946
For om lag tre og eit halvt år sidan vart det laga ein del artiklar om Hareid-fotballen si historie. Dei vart trykte i heftet som kom ut i høve fotballgruppa sitt 70-årsjubileum i 2016. No er planen å få lagt ut artiklane digitalt her på sida. Her kjem den første historiske artikkelen, som tek for seg oppstarten av fotballen i det som då heitte Hareid Turnlag i 1946. Det første Hareid-laget i 1946
Det hadde blitt spelt fotball på Hareid i mange år. Men eit eige lag organisert under Hareid turnlag kom ikkje før i 1946.
70 år er ei lang tid. Fleire av dei som var med på laget i 1946 er døde. Og andre hugsar ikkje så godt. Men det er også dei som både lever og har eit svært godt minne. Det har i alle fall Lidvar Rise. Vi møtte han ein vårdag i 2016, og då nærma Lidvar seg 88 år. Vi tok med biletet du ser over her, og i løpet av kort tid fekk vi namna på personane med han.
- Krigen sette jo ein stoppar for mykje av idrettsaktiviteten. Men eg minnest at vi mot slutten av krigen kom i gang igjen med fotballen. Men då var det kampar som «Dalen» mot «Hareid» eller «Indre» mot «Bigset». Til dømes hadde dei ei god bane ved skuleplassen på Bigset. Der var det ein skikkeleg tverrleggjar. Og diskusjonane var mange om ballen hadde gått over eller under tverrleggjaren. Etter krigen kom etter kvart dei ordinære fotballtreningane i gang, då med folk frå heile Hareid. Og då var det oftast snakk om éi trening i veka, fortel Lidvar.
Han sat sjølv i styret i idrettslaget dei første åra etter krigen. Etter at den ordinære aktiviteten i idrettslaget (eller turnlaget, som det då heitte) låg brakk under krigen, vart det etter valt eit styre for 1945 og 1946. Og Lidvar Rise hugsar godt at leiaren Andreas Hareide var ein ekstremt viktig person i etterkrigsåra.
- Slik eg hugsar det var det Andreas som både var ein slags primus motor for privatserien som vi spelte i sesongen 1946 – og for at vi vart medlemmar i fotballkrinsen før jul same år, slik at vi kunne delta i seriespelet i 1947, minnest Lidvar.
I 1946 spelte Hareid kampane på Høddvoll. Arbeidet med å få laga ei stor nok grusbane der Hareid stadion i dag ligg starta i 1945, og var endeleg heilt klar til seriestart i 1947. Men merk at det den tida vart spelt haust-vår-serie, slik at seriestart då kom etter sommaren.
Elvanes kommanderte. I 1946 hadde ikkje Hareid fått fotballdrakter, men dette var på plass til sesongen etter. Lidvar Rise meiner at Hareid ein kort periode spelte i blå og gule drakter, slike som Langevåg. Kanskje fordi fargane i laget sin logo er nettopp gul og blå.
- Men eg trur ikkje vi kan ha hatt desse draktene lenge. Vi fekk raude og kvite drakter, slike som Lyn har. Lyn var eit godt lag på den tida. Seinare vart draktene heileraude, som i dag, fortel Lidvar. (Det kan leggast at Hareid i enkelte periodar også seinare har hatt «Lyn-drakter».)
(Vi kan her også legge til at det mest truleg var fotballkrinsen som gav beskjed om at Hareid ikkje kunne ha like drakter som Langevåg, og vart bedne om å finne nye fargar. Einar Holm, som vi har intervjua i neste kapittel, meiner det kan stemme.)
Ei arbeidsfordeling mellom ein trenar og ein oppmann/lagleiar som vi kjenner det i dag fanst ikkje på slutten av 40-talet. Anders Bakke står oppført som instruktør for 1946 og 1947 i Hareid IL si 75-årsbok frå 1997.
- Anders Bakke hugsar eg først og fremst som ein god spelar. Ute på bana var det i alle fall ingen tvil om at det var han Elvanes (Einar) som kommanderte, minnest Lidvar.
Han var ein av fire brør som spelte på Hareid dei første åra. Men to av dei var i likskap med mange andre sjømenn. Det var forresten fleire brødrepar på Hareid desse åra. Til dømes Arne O., Inge og Kjartan Grimstad, der spesielt sistnemnde var ein god spelar. Og seinare kom også yngstebroren Sigurd til å spele fotball. Han skal ha vore ein steinhard back. Ein annan spelar Lidvar Rise minnest i farten er Andor Engen, som står oppført med imponerande 71 mål på 70 kampar. Engen døydde i år (2016).
Lange søndagar. Å kome seg til og frå kampane tok vesentleg meir tid den gongen enn no. Var det til dømes kamp på Høddvoll, måtte spelarane sykle eller gå. Og til mange av utekampane var det båt som gjaldt. Spesielt hugsar Lidvar ein tur til Velledalen. Dei tok først motorbåt, før dei måtte gå til fots i alle fall ein halvtime. Til saman tok turen innover seks-sju timar. Og for dei som budde fram på Dalen, som Lidvar og brørne, venta det ein sykkeltur frå sentrum og heim igjen heilt til slutt.
- Det var vel berre søndagskampar den tida. Og det gjekk ofte heile dagen.
- Det kunne vel bli dårleg stemning når slike dagar enda i tap?
- Tja. Ja. Vi var jo opptekne av å vinne sjølvsagt, og vi kunne ta det tungt. Men om vi tapte spørs det jo kven det var mot. Tapte vi til dømes 3-2 mot Langevåg, som var gode på den tida, kunne det vere ein bra prestasjon. Nei, det var veldig artig å spele fotball desse åra, seier Lidvar.
Den seinare bokhandlaren spelte 67 a-kampar for Hareid. Den siste kom i 1953. Ein stadig større familie tok for mykje tid til å la det kombinere med fotballen. Før Lidvar la opp rakk han også å vere kaptein for laget. Det var i ein kamp på Veblungsnes i 1951. Einar Elvanes var oppteke med noko anna og gav Lidvar ansvaret. Hareid tapte 4-0.
Eksotisk motstand. At Hareid møtte romsdalslag var forresten ikkje ofte. Det var ei ny serieordning frå 1951 som gjorde at Hareid kom med i ein ny 1.-divisjon, der Åndalsnes og Veblungnes kom med i tillegg til sunnmørslaga. I dette selskapet klarte Hareid seg dårleg i sesongen 1951-1952 og rykte ned med berre to poeng. Etter denne sesongen skulle det gå 30 år før Hareid igjen kom seg opp eit nivå der dei fekk møte lag frå andre fotballkrinsar.
Men det kunne skje at Hareid fekk spele privatkampar mot eksotisk motstand. I 1947 spelte Hareid til dømes mot Sandviken frå Bergen – på Hareid.
- Den kampen hugsar eg. Dette Sandviken-laget var eigentleg ikkje eit fotballag, men ein gjeng friidrettsutøvarar som hadde vore på stemne i Ålesund. Ein av leiarane for Sandviken var gift med ei frå Hareid (Holstad) og fekk i stand denne kampen, forklarer Lidvar Rise.
Kampen enda forresten 0-0.
10.10.19
18:14
